BELLEK TÜRLERİ

Bellek; geçmiş yaşantılardan öğrenilmiş şeyleri akılda tutabilme gücü olarak tanımlanabilir.Bunu daha iyi açıklayabilmek için belleme sürecini şu bölümlere ayırarak anlatabiliriz.

1.Bir şeyin bellekte yer etmesi ve böylece istenildiği zaman anımsanabilmesi için o şeyin önce algılanması gerekir.Böylece ilk evrede birtakım izlenimlerin kazanılması söz konusu olur.

2.Algılama sonucu elde edilen izlenimlerin zihinde tutulması ikinci evreyi meydana getirir.Bunun nöronlar ve nöronlar arası ilişkilerde (sinapslarda )birtakım değişikliklerle oluştuğu ileri sürülmektedir.

3.Her öğrenilen şeyin zihinde izi kalır.Öyle ki, yaşamış olayların zihinde kalan izleri sayesinde daha önce görülmüş,algılanmış nesne ve olaylarla karşılaşıldığı zaman, bunların daha önce görülmüş olduğu anımsanır.Buna tanıma denir.Tanıma belleğin ilkel bir belirtisidir.B   öylece daha önce gidilen yerler, tanışılan kimseler, müzik parçaları yeniden görüldüğü ve işitildiği zaman tanınır. Tanınmak için bir nesneyi veya olayı bir kere algılamış olmak yetebilir.

4.Birkaç kez görüp zihnimizde yer etmiş olan nesne ve olayları,istediğimiz zaman,zihnimizde canlandırabiliriz.Buna anımsama (hatırlama)denir.Bir tanıdığımızı  istediğimiz zaman, zihnimizde canlandırabilir ve adını söyleyebiliriz.Okuduğumuz şeyleri ana çizgileri ile başkasına tekrarlayabiliriz. Gerçi bu tekrarlamada bazı değişiklikler olur.

Öğrenilen materyalin bazı kısımları unutulur,bazı kısımları değişir,bazı kısımları ise abartılır.Anımsama,belleğin sadece tanımadan daha ileri bir fonksiyonudur.Anımsayabilmek için daha esaslı kavramış,daha iyi öğrenmiş olmak gerekir.

5.İyi öğrenilmiş şeyler çok tekrar edilirse alışkanlık meydana gelir. Alışkanlıklar o kadar iyi bellenmiş bilgi ve davranışlardır ki,bunları hiç düşünmeden otomatik olarak tekrarlar veya yaparız.O halde tanımak,anımsamak  ve bir davranışı otomatik olarak aynen yapabilmek, değişik derecelerde öğrenmenin belirtileridir.   (PROF.DR. FERİHA BAYMUR)

Bellek, yaşantılar yoluyla edinilen deneyim birikimidir. Eğer insan bilgilerini depoladığı bir bellek sisteminden yoksun olsaydı, hiçbir bilgi ya da beceri kalıcı bir biçimde öğrenilemezdi. Dolayısıyla bellek, geçmiş yaşantılar yoluyla edinilen deneyimle yeni ve daha karmaşık öğrenme durumlarına hazırlığın önkoşulunu oluşturur. Birçok psikolog(Atkinson ve Shiffrin 1971), (Wough ve Norman 1965) genel olarak belleğin üç alt sistemden oluştuğu konusunda görüş birliği içindedir. Buna göre bellek: Duyusal depo, Kısa süreli kayıt ve Uzun süreli depo olmak üzere üç bölüme ayrılmaktadır.

Epizodik (Episodic) Bellek

Episodik bellek kişisel tecrübelerin izlerine, bilginin biriktirilmesine ve tekrarlanmasına işaret eder. Bireyin çocuklu­ğunda, aile üyelerinden biriyle arasında geçen bir konuşmayı, bir gün önce akşam yemeğinde ne yediğini, nerede yediğini hatırlaması, episodik belleğin örneklerindendir.Bellek yer ve zamanla ilgili bilgilerin tekrarlanması niteli­ğindedir.

Semantik Bellek

Episodik bilgilerden derlenir. Birçok denemeden sonra öğrenilir. Yer ve zaman önemli değildir. Genel olarak, ilkeler, kavramlar ve onlar arasındaki ilişkiye işaret eder.

Motorik Süreçlerle İlgili Bellek

Duygu ve düşünceleri ifade etmek ya da bir iş meydana getirmek için kaslarımızı kullanırız. Konuşmak için ağız kaslarını, yazmak için el kaslarını, sporda tüm vücut kaslarını, araba kul­lanmak için el ayak kaslarını kullanırız. Örneğin bir kalemi tutmamız ve yazı yazmamız, parmak kaslarının liflerinin bir dizi koordineli hareket örüntüsünü gerektirir ve parmak kaslarını kullanmayı öğrenme sürecinde, hareketi doğru yapabilmek için kasların hareketi tekrarlaması gerekir. Bu süreçte ilk hareketlerin sonuçlarının bilgisi, söz konusu davranışların de­vamlılığını sağlayıcı denence adayı izler olarak kodlanarak bellekte sakla­nırlar. Tekrarlarla kasların hareketlerinde meydana gelen düzeltmeler de kodlamalarda yenilenir.

Duygusal Bellek

Hoş ve hoş olmayan duyguların kodlanarak bellekte saklanmasıdır.